Daha önceye ait ölümcül bir hastalığı olmayan birinde, aniden ortaya çıkan ve şikâyetlerin başlamasından sonraki 1–2 saat içerisinde oluşan ölüme, ani ölüm denilmektedir.
Bu ölümlerin en önemli sebebi ani kalp durmasıdır. Ani kalp durması sonucu Amerika’da yılda 300–400 bin arası insan hayatını kaybetmektedir. Ülkemizde ise kesin bir veri olmamakla birlikte bu sayının 60 bin civarında olduğu düşünülmektedir.
Ani kardiak ölüm sporcularda az görünse de sporcu ölümleri içinde ki görülme oranı yüzde 30 gibi yüksek bir düzeydedir. Bu veriler sporun sağlıklı bir yaşam sürmek için ilk şart şeklinde bilinen inanışı sarsıyor gibi gözükse de işin aslı bu değildir.
Ani kalp ölümlerinin büyük bir kısmı kalp ve damar sistemine ait patolojilerden kaynaklanmaktadır. Bu ölümleri 30 yaş altı ve üstü olmak üzere iki gruba ayırırsak 30 yaş altında ki sporcu ölümlerinin nedenleri kalp ve damar sisteminde ki yapısal bir anormallikten kaynaklanmakta ve bunların büyük çoğunluğu kişide doğuştan beri var olan bir patoloji şeklinde gözükmektedir. Bu yaş grubunda görülme sıklığı olarak hipertrofik kardiomiyopati yüzde 24,koroner arter anamalisi yüzde 18,diğer koroner arter hastalıkları yüzde 14, miyokardit yüzde 12,marfan sendromu yüzde 4, mitral valv plolapsusu yüzde 4 ve ritm bozukluklarını yüzde 2 şeklindedir ve bu hastalıkların birçoğu da hasta tarafından bilinmez. Ancak ölüm sonrası yapılan otopsi çalışmalarında bu durumlar tespit edilir.
30 yaş üstü sporcularda ise görülen ölümlerin büyük bir kısmı koroner arter hastalığı dediğimiz damar tıkanıklığı sebebiyle görülmektedir. Yapılan bir çalışmada 35 yaş üzeri egzersiz esnasında ölen sporcuların birçoğunda sigara, hipertansiyon, yüksek kolesterol düzeyi, ailesinde koroner kalp hastalığı öyküsü olduğunu bildirmişlerdir.
Bu şekilde bir istatistiğe sahip olan ani kalp durması peki hangi durumlarda karşımıza çıkıyor? Yine yapılan çalışmalar ani kalp ölümünün ağır egzersiz esnasında ortaya çıktığını göstermektedir. Doğuştan veya sonradan edinilmiş olsun bir kalp ve damar hastalığı olan kişinin yapacağı ağır bir egzersiz ani kalp durmasını tetiklemektedir. Ağır egzersizi iki ucu keskin bıçak şeklindedir, yoğun egzersiz ve hafif egzersiz arasında görülen ani ölümlerin yüzde 45 oranında, daha fazla ağır egzersiz döneminde geliştiği bilinmektedir. Bu ölümler sık ve düzenli egzersiz yapanlarda daha az, sakin hayat tarzı sürdürenlerde düzenli bir spor hayatı olmayıp biranda ağır bir egzersiz temposuna girenlerde daha fazla tespit edilmektedir.
Spor hayatımızda sağlıklı yaşam için en önemli faktörken, ani ölümü tetikleyen bir suçluda olabilir. Peki, kötü bir durumla karşılaşmamak için neler yapılabilir. Bunun için ilk başta yapılması ister çocuk, ister genç isterse de ileri yaşlarda olalım muhakkak kalp muayenesi yaptırıp doğuştan bir hastalığımızın olup olmadığının araştırmasını yapmamız gerekmektedir. Bunun yanında 35 yaşımızı geçtikten sonra ağır egzersizlerden uzak durmalı, egzersiz tempomuzu hafif düzeyde tutup, düzenli bir spor alışkanlığı yapmamız gerekmektedir. Sigara kullanımından uzak durmalı, kan kolesterol düzeylerimizi kontrol altında tutmamız gerekmektedir. Kilomuza dikkat etmeliyiz. Bunlara dikkat edersek spor hayatımızın uzun ve sağlıklı sürmesine yardımcı en önemli yol arkadaşımız olarak kalabilir.
