Doç. Dr. Mehmet YORULMAZLAR
  • 01/01/1970 Son günceleme: 30/09/2014 00:11
  • 8.825

Herhangi bir spor dalında üst düzeyde verim elde etmek ve başarıya ulaşmak için, o spor dalıyla ilgili yeti ve yatkınlığının ölçülmesi gerekir.

Bu nedenle sporda yetenek ve performans profili belirlenmesi ve geliştirilmesi sporsal verim için önemli bir faktördür. Bu faktör ne kadar erken ve vaktinde keşfedilirse doğruluk derecesi  o kadar yüksek olacaktır.

Uygunluk ve yetenek testleri özellikle spora yeni başlayan çocukların seçilecekleri spor dalına uygun olup olmadıklarını saptamaya yararlar. Bütün spor dallarında bu tür testlerin uygulanması olumlu sonuçlar vermiştir. Her spor dalının kendi yapısına uygun olarak yapılan bu testler, aynı zamanda çocuğun göstermiş olduğu motorsal özelliklerden dolayı başka spor dallarına da yönlendirilebilir olduğunu da göstermektedir.

Bilim adamları uzun yıllardır yeteneğin belirlenmesi için anahtar kriterlerin tanımlanması için uğraşmışlardır. Bu tip araştırmalar Avustralya ve Doğu Bloğu ilkelerinde belirgindir. Becerikli ve daha az becerikli sporcular arasındaki farkı yaratan özelliklerin belirlenmesi ve kalıtımın rolünün belirlenmesi girişimleri mevcuttur.

Temel problemlerden biri, test sonuçlarına göre yüksek seviyede olanları, ama hedeflenen amaca ulaşmadan başarısızlığa uğrayanları diğerlerinden ayırabilecek uygulanan testlerin eksikliğidir.

Yetenek belirlemesi için kullanılan ölçüt, testleri, standartları ve en uygun modeli içine alacak biçimde spora özgü olmalıdır.

Reaksiyon süresi sporda önemli rol oynar. Verilen uyarana en kısa zamanda reaksiyon gösterme yeteneğine sahip sporcuların daha başarılı oldukları bilinmektedir. Birçok sportif faaliyette el göz koordinasyonu, zamanlama gibi motor becerilerin önemli olduğu düşünülmektedir.

Performansın tahmin edilmesinde faydalı olabilecek muhtemel bir parametrede el sıkma kuvvetidir.

Yetenek kriterlerinde dikkat edilmesi gereken önemli bir konu ise yaştır.

İlgilenilen spor dalının özel ihtiyaçları göz önüne alındığında sporcunun fiziksel yapısı performans üzerinde oldukça önem taşımaktadır. Olimpik düzeyde yarışan çeşitli sporcuların belirgin ayırt edici fiziksel özellikler taşıdığı görülmüştür (Açıkada ve ark., 2001)

Singer’e göre (1972) sportif performans, aerobik-anaerobik güç, kuvvet, dayanıklılığı içeren kondisyon boyutundan, koordinasyon, reaksiyon zamanı, kin estetik ve çevikliği içeren beceri boyutundan, fiziksel yapı, boy, vücut ağırlığı, motor kapasiteyi içeren fiziksel özellik boyutundan ve bireyin kişiliğini, gereksinimlerini, motivasyonunu, psikolojik özellikleri içeren psikoloji boyut oluşturmaktadır. Herhangi bir spor branşın sporcu seçimi için ülkemizde kondisyon, beceri, fiziksel özellikler dikkate alınmaktadır (Tiryaki, 1991).

Bompa’ya göre sürat, sprint, boks, tenis gibi birçok spor branşında belirleyici bir yetenektir (Atıl, 1998).

İstenilen antropometrik özelliklerin hepsinin bir fiziksel gerçekten kaynaklanıyor olması bu özelliklere daha fazla özen gösterilmesi gerektiğini hatırlatmaktadır. Böylece oldukça önemli zaman kaybından kurtulabilir ve elimizde uygun olmayan sporcuyu uygun olduğu branşa yönlendirebiliriz. Bir dahaki yazımızda buluşmak dileği ile, herkese hayırlı bayramlar dilerim..

 

Yazarın Yazıları