Uzun yıllar süren vapur seyahatlerinde unutulmaz dostluklar oluşmuş, vapur sakinleri arasında evlilik müessesi kurulmuş.
Beykoz İstanbul’un kuzeyinde eşsiz Boğaziçi’nin Anadolu Yakasındaki bitim noktası… kendi halinde insanların yaşadığı, 60-70’li yıllarda başlayan göç dalgaları öncesinde, sulardaki dalga seslerinin sakinlerinde derin izler bıraktığı, huzur dolu günlere ev sahipliği yapan bir özel belde…
Beykoz insanı işte o günlerde bir birlerine saygılı, nazik ve sosyal hayatı olabildiğince yaşayan, mutlu olmak için pek de uzaklara gitmenin gerekmediği sakin bir hayat süren yapısı ile bugün ailelerin 3 kuşak öncesini yaşamış insanların öve öve bitiremediği belde…
İşte biz bu yazı dizimiz ile Beykoz’da tabiri caizse anılara bir yolculuk yapacağız, bu anılardan keyif alabilmeniz için yazımıza konu olan yaşantılar geniş bir zaman diliminde sizlere aktaracağız. Tabii ki Beykoz denince deniz ile haşır-neşir olan insanları ile dönemin vapurlarına, kaptanlarına ve sakinlerinde uzanan bir çerçevede anılar silsilesi yakalamaya gayret edeceğiz.
Beykoz, Boğaziçi'nde İstanbul'un Merkezine olan uzak mesafesi ile Deniz Toplu ulaşımının başladığı ilk günlerden itibaren bir birinden değişik ebatta, yapıda ulaşım araçlarının kullanıldığı bir güzergâh olmuş. Eminönü-Karaköy Merkez İskelelerine 9,4 Mil mesafede olan Beykoz Merkez iskelesi bir zamanlar müthiş bir insan yoğunluğuna ev sahipliği yapmış. Özellikle 1. Boğaziçi Köprüsü yapılmadan önceki yıllarda en çok rağbet gören ulaşım vasıtası deniz ulaşımı olmuş.
Deniz ulaşımı deyince de Şehir Hatlarının değişik vapurlarını da anmamak olmaz. Birçoğu seferden çıkarılıp hurda halini alanı da var, uzun yıllardır hizmet sunanı da. Osmanlı Döneminden bu yana milyonlarca insan taşımasının yapıldığı Beykoz Deniz Ulaşım hattında bir birinden unutulmaz kaptanlar, vapurlar ve de sayısız anılar hafızalarda yer tutmuş. Birinci ve İkinci Boğaziçi Köprülerinin yapılması ile birlikte her ne kadar deniz ulaşımı önemini kaybetmeye başlasa da hatırı sayılır sabit bir kullanıcı kitlesi de halen mevcut.
Beykoz İlçesinde dediğimiz gibi deniz ulaşımı Osmanlı Dönemi ile Cumhuriyetin ilk dönemlerinde ve ardından 1960'dan sonra gelen göç dalgasının ardından bir hayli yoğunluk arz etmiş. İstanbul'un sebze-meyve bahçelerinden birisi olan ve namlı bostanları ile tanınan Beykozlu üreticiler mallarını satmak amacı ile İstanbul'un uzak diyarlarına ya da toptancılara gidip-gelme işlemini vapurlar ile yerine getirmiş.
Bu uzun yıllar süren vapur seyahatlerinde unutulmaz dostluklar oluşmuş, vapur sakinleri arasında evlilik müessesi kurulmuş. Hatta birçok çocuk vapur seyahatlerinde yaşamış çocukluğunu. Anadolu'dan Beykoz'a olan göç dalgası ile birlikte vapur sakinleri arasına yeni simalar katılmış. Bir biri ardına açılan konfeksiyon atölyelerinden çıkan mallar ya da yine o dönemlerde sıklıkla görülen tüccar işi mal payan dantel ve diğer ürünleri yapan ev hanımları iplik-yün ve diğer ürünleri alabilmek, ya da yaptıkları ürünleri tüccarlara götürebilmek amacı ile kullanmış deniz ulaşımını. Bu arada Boğaziçi Köprüleri olmadığından dolayı Arabalı Vapurların da bu süreçte önemli bir misyonu olduğunu da eklemek gerekir.
Beykoz'un eski, vapur yolculuklarına aşina olmuş simaları ile yapılan sohbetlerde bir konu sıklıkla gündeme gelir ki, o Beykoz maçlarına gidilen vapur seyahatleri. Şeref Stadı, Dolmabahçe Stadı ve diğer statlara gidebilmek için tercih edilen ulaşım hep vapurlar olmuş. Eee, Beykoz'dan ilçe sevgisini yakından hisseden namlı kaptanlar da çıkmamış değil. İşte o kaptanların dümende olduğu vapurlar ile Beykoz'un galibiyeti ile dönülen maçlar bir başka şenlendirmiş mavi sulardaki yolculukları.
ATATÜRK KUPASI İLE BEYKOZ’A DÖNÜŞ VE YAŞANANLAR
Beykoz'un Atatürk Kupasını kazandığı gün gerçekleşen vapurla dönüş yolculuğunu eskiler anlata anlata bitiremez. İşte o anıları yaşamış birine bırakıyoruz sözü, Meşhur Şevket Kaptan’ın oğlu Hocaların Hocası Antrenör Nuri Kızıltan’a.
" O ne neşeli, muhteşem bir dönüştü anlatırken bile o anları bu günkü gibi yaşıyorum. Kupa ile kalabalık halde, coşku dolu neşeli tezahüratlar altında Dolmabahçe Stadı’ndan Beşiktaş İskelesi’ne kadar yürüdük. Yanlış hatırlamıyorsam Babamın Kaptanlık yaptığı Kalender Vapuru idi o vapur. Tıka basa dolu insanları ile yola koyulduk, bazen coşku öylesine artmakta ki batacak diye korku yaşamadım değil. Her iskeleden geçerken uğultular, tezahüratlar daha da artar, Babam Şevket Kaptan sıklıkla vapurun düdüğünü çalar, neşemize neşe katardı. Bu arada kıyılardan da bizlere eşlik edenlerin aynı şekildeki heyecanlarını görmek heyecanımıza heyecan katardı. Yalılarda oturanlar ışıklarını yaka-söndüre renk cümbüşü eşliğinde bizlere mukabele etmekte idi. Beykoz’a girişimiz de ayrı bir heyecan kasırgası estirmişti.”
AYNI ANDA 20-30 KİŞİ VAPURDAN NEDEN ATLADI!
Konu vapurlardan açılmış iken, bir ara moda haline gelen, genç erkeklerin kendilerini gösterdiği cesaret sınavı, erkeklik sınavı olarak da görülebilecek vapur tepelerinden denize balıklama atlama hadiseleri de meşhurdu. 1960 ve 70'li yıllarda dikkatleri çeken bu olayda kıyıya yanaşan vapurlara kaptanlarından izin alarak çıkan gençler kıç tarafındaki en tepe noktaya çıkıp kendilerini balıklama stilinde sulara bırakırlardı. Bazen değişik şekiller, figürler bulup atlayanların itibar ve namları ise bir başka olurdu.
Biz yine Vapur Kaptanı, Şevket Kaptanın oğlu futbol Kaptanı Nuri Kızıltan’a sözü bırakalım;
“ İlginç bir anımı nakletmek isterim. Beykoz maçlarından galibiyet ile dönüldüğü anlarda yaşanan sevincin farklı görüntüleri oluşurdu. Vapur Paşabahçe İskelesi’ne uğradıktan sonra Beykoz Kulübü önünde 20-30 kişi elbiselerini çıkarıp arkadaşlarına emanet edip denize bırakırlardı kendilerini. Kulüp kıyısından karaya çıkıp neşeli tezahüratlara devam ederlerdi.”
VAPUR YOLA KOYULUR ANCAK İSKELEYE KOŞAN KİMDİ ACABA!
“Vapur’un Beykoz’dan kalkış saati geldi mi çımacı Kaptan Köşküne dönüp bağırırdı, -Şevket kaptan haydi yola çıkalım, öttür düdüğünü-, babamın ise gözü yolda,-Daha gelmeyenler var az daha bekleyelim!- nitekim benim de şahit olduğum bu anlardan birinde babam biraz daha bekledikten sonra yola koyulduğu anda Motor İskelesine ( Şimdi Taksi Durağının arkasındaki Hüseyin Bey Su İskelesi ) geldiği anda Beykoz’un eski yöneticilerinden de olan Cahit Erdoğmuş’u koştura, koştura iskeleye geldiğini görünce hemen tornistan yapıp, geri geri yanaşıp onu ve birkaç kişiyi daha alıp yoluna devam etmişti. Vapurda her zaman gelenlerden biri gelmedi ise, yarın sabah mutlaka onunla ilgili haber paylaşılır, hasta olduğu ya da başka bir konu nedeni ile gelmediği meraklılara anlatılırdı.”
Beykozlular için ilçenin ihtiyar delikanlıları, hiç yaşlanmayan kızları için sayısız anı içerir vapur yolculukları. Şimdilerde değişik ebattaki özel tekneler ve deniz otobüsü ile daha rahat ve de hızlı taşıma sağlanıyorsa da ne o eski sıkı muhabbet günleri, ne de samimiyet kaldı ortada.
ADLARINI BEYKOZ SEMTLERİNDEN ALAN VAPURLAR
Beykoz İlçe sınırları dâhilinde yer alan iskelesi olan tüm semtlerin adlarının verildiği vapurlardan bazılarının mevcut durumlarını sizler için araştırdık.
Anadolukavağı: 1961 İngiliz Yapımı-Çelik Gövdeli-14 mil hız-1986 Filodan çıkarıldı
Kanlıca: 1960 İngiliz Yapımı-Çelik Gövdeli-15 Mil hız-2004 Filodan çıkarıldı.
Paşabahçe: 1952 İtalyan Yapımı-Çelik Gövdeli-18 Mil Hız-Filodan çıkarıldı-Beykoz Belediyesine verildi.
Anadoluhisarı: 1949 Hollanda Yapımı-Çelik Gövdeli-13 Mil Hız-1985 Filodan çıkarıldı.
Beykoz: 1959 Hasköy Ters. Yapımı-14 Deniz Mili Hız-Halen görevde
Anadolufeneri: 1988 Haliç Ters.Yapımı-Çelik Gövdeli-14 Deniz Mili Hız-Halen görevde.
Göksu II: 1989 Haliç Ters.Yapımı-Çelik Gövdeli-11 Deniz Mili Hız-Halen görevde
Küçüksu: 1989 Haliç Ters. Yapımı-Çelik Gövdeli-11 Deniz Mili Hız-Halen görevde
Evet bizlerde çocukluk yıllarımızın geçtiği Paşabahçe Tevfik Paşa Yalısı bahçesinden her vapur geçişinde haykırıp durduğumuz-Kaptan Amca düdük çal!- seslerini bu günkü canlılığı ile yaşayabiliyoruz.
Beykoz hattında çalışan vapurlardan bazıları çoktan yok olup gitti, jilet yapıldı! Anıları kaldı bizlere yadigâr.
Talip Ercan / Özel Haber
